Ҳикматларнинг мағзини англашга интилсак, англаганларимизга амал килсак. хаётимиз янада гузаллашади. ‘‘Яхши ният — ярим мол”, деган мақолкўпчиликкамаълум. Хўп, қолган ярми нима? Шубхасиз — мехнат.Агар ният билан мехнат қовушмас экан. турмуш рохатитуғилмайди. Ҳар бир иш хайрли ният билан бошланмоғикерак. Ният қилиндими. энди унинг хайрли оқибати учунғайрат қилиниши керак. Ялқовлик билан хеч нимагаэришиб бўлмайди.. Оддий хакикат шуки.
ялков қурувчи кандай бино қуриши мумкин? Ялқов ёшларкуркам оила саройини кандай курадилар? Жоизбўлса ялков, ишёқмаслар икки фарзанд орттирадилар:зорлик ва бадбахтлик. Эринчоклик дунёдаги мавжудхамма нарсанинг душманидир. Танбаллик, ғайратсизлик,журъатсизлик, камбағаллик каби балоларнинг хаммасиэринчоқликдан келиб чикади. Мажбур этиш билан ўз танингни итоатли килдир ва уни максадга мувофик килиббўйсунишни ўргат”деган хикматини Мухаммад ЗахирийСамарқандийнинг бу фикри қувватлайди: “Модомики.беғамлик ва ношудлик кўрсатилар экан, қулай фурсат
қўлдан бериб кўйилади. Вақт ўтганидан кейин афсусланиш бемаъни ва бефойдадир”.Икки ялқов ётган жойга ўт тушди. Ўринларидан туриб қочишга хам эриндилар. Олов тили оёқларига етганида бири «Э. Худо!” деб зорланиб қўйди. Иккинчисишундай дейишга хам эриниб. шеригидан илтимос қилди:
«Мен учун хам “Худо” деб қўйгин…”Бу латифалардаги воқеаларни хаётда учратмаймизми? Бундан баттарларига ҳам дуч келамиз. Афсускиардоқли ёшларимнз замон ялқов одамларнинг беомондушмани эканини етарли тушунмайдилар. Танбаллик вафаоллик икки йўлдир. Унинг бири эл нафратига дучорқилади, иккинчиси эл хурматига сазовор этади. Набий алайхиссалом дедилар: “Танбаллик. дангасалик қалбни тошқотиради. қаттиқ қиладикорайтиради». “Камбағалликайб эмас”.деган мақол бор. Агар бу камбағаллик дангасалик оқибатида бўлса. ғоят катта айбдир. Мирзо Бедилхазратлари ёздилар: “ишсизлик хирмонидан бошоқ териб юрганлар, яъни ялқовликлари, дангасаликлари туфайли тиланиб юрганлар, албатта хўрлик чекдилар.Булар тиришмоқликдан кечгани дангасаликлари кучайгани сайин хирслари ортиб хасадлари тобора ўса бора-
дир”.Факат ўз ҳузур-халоватини ўйлаш, ялқовлик — муваф-акият қувватини кесувчи бир касалликдир. Ҳа. бу касаллик танбалликнинг ҳосилидир. Хасталикнинг оқибати нима бўлиши эса маълум: агар ўхшатиш кўпол туюлмаса — танбаллик ўлимнинг бир туридир. Инсон бу ўлимтуфайли хамма нарсани йўқотади. Ялковлик — эрксизликдир. Киши инсонларга юк бўлган куни эркини йўқотади. Инсоннинг саодатдан махрум бўлиб, маъюс яшаши ялковлик ғайратсизлик натижасидир. Ҳакиқатшуки, хали хеч ким муваффакият нарвонига қўлиничўнтагига суқиб чикмаган. Танбаллик ҳеч бир одамгафазилат эмас, лекин олим ва илм толиби дангасалик килсаянада хунук.Одамлари танбал данкаса булган илму фан ривожланмаган, конун топталган юрт сира ривож топмайди.
Қумқўрғон тумани “Ахадхон” жоме масжиди имом хатиби Х.Зайниев
