Барчамизга маълумки, одоб-ахлоқ масаласи ҳаётимизда жуда ҳам муҳим аҳамиятга эгадир. Шунга кўра Ислом шариъатимизда одоб ахлоқ масаласига катта эътибор берилган. Кўплаб оят ва ҳадисларда инсонларни чиройли хулқли бўлишга тарғиб қилинган. Бу борада пайғамбаримиз алайҳиссалом барчамизга ўрнак бўлганлар. Аллоҳ таоло ўз пайғамбарини мақтаб шундай деган: “Албатта, Сиз буюк хулқ узрадирсиз”! (Қалам, 4-оят) У зот гўзал хулқ соҳиби бўлганлар. У зотнинг хулқлари ҳақида ҳадиси шарифда шундай дейилган: Саъд ибн Ҳишомдан ривоят қилинади: У киши айтди: “Мен Оиша розияллоҳу анҳодан шундай деб сўрадим: “Менга Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг хулқлари ҳақида хабар беринг”. Оиша: “У зотнинг хулқлари Қуръон эди”, деб айтди””. Аҳмад ривоят қилган.Яъни, Муҳаммад алайҳиссалом Қуръондаги олий хулқлар билан хулқланганлар. Қуръондаги барча яхши хулқларни ўзларида жо қилганлар. Яна бир ҳадисда шундай дейилган: Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳудан ривоят қилинади: У киши айтди: “Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васаллам: “Мен яхши хулқларни мукаммал қилиш учун юборилганман”, дедилар”. Байҳақий ривоят қилган. У зотнинг ўзлари гўзал хулқ, юксак одоблар билан сифатланган бўлишлари билан бирга умматларини ҳам шу каби чиройли хулқли бўлишга тарғиб қилганлар ва гўзал хулқнинг фазилатларини баён қилганлар. Бу ҳақида ҳадисда шундай дейилган: Оиша розияллоҳу анҳодан ривоят қилинади: У айтди: “Мен Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи васалламнинг: “Албатта, мўъмин чиройли хулқи билан рўзадор, тунларда қоим бўлувчи даражасига етади”, деяётганларини эшитдим”. Абу Довуд ривоят қилган. Шунингдек, ҳусни хулқ борасида улуғ зотлардан ҳам ажойиб фикрлар баён қилинган: Ибн Аббос розияллоҳу анҳуга: “Ҳурматли бўлиш нима?”-деб савол қилинди. У киши: “Аллоҳнинг ҳузурида энг ҳурматлигингиз энг тақводорингиздир”,(Ҳужурот, 13-оят) деди. У кишига: “Ҳасаб нима?” – деб айтилди. У киши: “Хулқи энг чиройли бўлганингиз ҳасаб борасида энг афзалингиздир”, деб жавоб берди. У киши: “Ҳар бир бинонинг пойдевори бўлгани каби, исломнинг пойдевори гўзал хулқдир”, деб айтди. Анас ибн Молик розияллоҳу анҳу шундай деди: “Инсон агар обид бўлмаса ҳам ҳусни хулқ билан жанатдаги олий даражаларга етади. Ёмон хулқ сабабли гарчи обид бўлса ҳам жаҳаннамнинг энг пастига тушиши мумкин”. Ҳасан Басрий роҳимаҳуллоҳ айтади: “Кимнинг хулқи ёмон бўлса, ўзини азоблабди”. Жунайд роҳимаҳуллоҳ айтади: “Гарчи инсоннинг илми ва амали оз бўлса ҳам, тўртта нарса уни юқори даражаларга кўтаради: Ҳилм, тавозеъли бўлиш, сахийлик ва ҳусни хулқдир. Ҳусни хулқ иймоннинг комиллигидир”. Яҳё ибн Муъоз роҳматуллоҳи алайҳ шундай деган: “Ёмон хулқ ёмон хусусият бўлиб, у билан кўп яхшиликлар ҳам манфаат бермайди. Яхши хулқ эса, яхши хусусият бўлиб, у билан кўп ёмонликлар зарар бера олмайди”. Хулоса қилиб айтадиган бўлсак, шариъатимизда гўзал ахлоқли бўлишга тарғиб қилинган бўлиб, ҳар бир инсон хулқ атворини чиройли қилишга ҳаракат қилиши лозим. Зеро, инсон чиройли хулқи сабабли дунё ва охиратда юқори даражаларга етади. Бунинг учун аввало шариъатимизни яхши ўрганишимиз ва унга амал қилишимиз керак бўлади. Аллоҳ барчамизга гўзал хулқ соҳиби бўлишимизни насиб қилсин.
Термиз тумани «Мангузар» жоме масжиди Имом-ноиби: Р.Рузиев
