«Мен дунёни кезиб чиқдим ва шунга амин бўлдимки, Европада Ислом бор экан, аммо мусулмонлар деярли йўқ экан, ўз юртимга қайтдим ва кўча тўла мусулмонларни кўрдим-у, Исломни топа олмадим».
Бу – номдор уламолардан бири айтган гап. Таассуфки, ўша зотнинг оти ёдимга келмай қолди. Интернетдан қидирсам, “islom.uz”да ёзилган бир мақоладан шу гапнинг ўзини топдим-у, аммо унда ҳам муаллиф кўрсатилмаган экан. Ҳа, майли, гап муаллифда эмас, гап ана шу иборанинг қанчалик тўғрилигида. Бунинг учун учта мисол келтирамиз, иккитасига бевосита ўзимиз иштирок этганмиз:
Вой, соддагина француз-ай
Яқинда қайсидир сайтда “Ҳар кимда инсоф бўлсин!” деган саравҳали мақолани ўқидим. Унда айтилишича, Парижда бир француз чол машина бошқариб бораётиб йўл четида турган машинани қириб олибди. Кейин машинасидан тушиб қирилган машина эгасини қидирибди, одамлардан суриштириб ҳам топа олмабди. Кейин бир қоғозга: “Муҳтарам юртдошим, машинангизни бехос қириб олдим, бунинг учун сиздан узр сўрамоқчи эдим, аммо сизни топа олмадим. Сиздан илтимос, мени чақиринг, машинангизни таъмирлаш харажатларини тўлаш учун ўша заҳоти етиб келаман, қуйида менинг манзилим”, деб яшаш жойи ва телефон рақамини ёзиб, машина ойна артгичига қистириб қўйибди.
Айбдоргина юнон ва жентельмен яҳудий
Истанбулнинг гавжум кўчаларидан биридан Оқсаройга қараб юриб бораётган эдим, ортимдан бир ёши улуғ киши ҳансираб югуриб келди. Кейин қўл тутиб кўришиб мени сояга тортди. Ҳол-аҳвол сўрашганимиздан сўнг:
– Қаерликсиз? – деб сўради.
– Ўзбекистонликман, – деб жавоб бердим.
– Ооо, Ўзбекистон! Ажойиб, ажойиб! Мен юнонистонликман, менга бир ёрдамингиз керак. Йўл бўйида тўхтаб турган бир машинанинг орқасидан келиб уриб олдим. Излаб-излаб эгасини аранг топдим. У исроиллик экан. бир-биримизни тушунмаяпмиз. Шунга таржимонлик қилиб юборинг, илтимос, – деди. У туркчада жуда кучли акцентда гапирар эди.
– Мен яҳудий тилини билмайман-ку, яна қайси тилда гапирар экан? – деб сўрадим.
– Русчани озгина тушунар экан, – деди.
– Ҳа, бу тилни мен ҳам озроқ тушунаман, юринг-чи, – деб у айтган жойга бордик. Кўчанинг юзида олтмиш ёшлар атрофидаги бир одам турибди. Иссиқда қора костюм-шим кийиб, бўйинбоғ тақиб олган бечорага қараб раҳмим келиб кетди. У ҳам мени халоскорона кўргандек, қучоқ очиб қарши олди. Танишдик, одатдагидек, юртимизни сўрадик. У одам ўзиям рус тилининг яҳудийча шевасида гапирар экан, бир гап айтса анча вақт ўйлаб туриб тушуниб олишингиз керак бўлади.
Ширинкаломлар ниҳоясига етиб, бевосита масалага келганимиздан кейин у:
– Мен жентельменман, менга 100 доллар берса бўлди, – деди. Юнонга унинг гапини айтган эдим. У шартта чўнтагидан 100 евро чиқариб берди-да:
– Бу 120 доллар бўлади, мен розиман, олаверсин, – деди.
Яҳудий:
– Евро бизнинг мамлакатда ўтмайди, менга доллар берсин, – деди.
Юнон менга:
– Сизнинг мамлакатингизда евро ўтса, мана шуни сиз олинг-да, унга 100 доллар беринг, – деди.
Мен:
– Унда сизнинг ҳаққингиз менга ўтиб қолади, ана банкка киринглар бир зумда алмаштириб беради, – дедим. Сўнгра: агар қаршимизда турган банкка кирсалар, бу ерда алиштириб бермайди, иккаласи яна овора бўлади, яхшиси, уларни ўзим эргаштириб бора қолай, деб ўйладим-да, уларни “хорижий валюта” деб номланган банкка бошлаб бордим. Бир зумда пулни алмаштириб олишди. Иккаласи ҳам мамнун бўлиб қўл бериб хайрлашиб кетишди.
Ўшанда агар юнон яҳудийни излаб топиб келмаганида яҳудий машинасини ким қириб олганини ҳеч қачон билмас эди, барака топсин, юнон яхши одам экан, деб қўйдим.
Энг қизиғи, бу ҳодиса мусулмон ўлкасида бўлаётган эса-да, воқеа иштирокчилари яҳудий ва насроний бўлиб, улар ҳар қандай инсоннинг ҳаваси келадиган даражада мулойим муомала қилаётган эди.
Машинамнинг ойнасини синдирган ким?
Масжидга пешин ўқигани кирдик. Автотураргоҳ лиқ тўлган экан, наиложликдан бир “малибу”нинг қаршисига тўхтадик. Орада “Малибу” бир оз қийналиброқ чиқадиган жой қолди.
Пешинни ўқидик, кейин жаноза бўлди. Уни ҳам ўқидик. Сўнгра машинамга қараб келаётиб узоқдан бир одам машинамнинг тепасига, ойналарига шапатилаб уриб, балонларини тепаётганини кўрдим. Уни бетоқат қилмаслик учун узоқдан бўлса ҳам бошқарув пульти билан машинани очдим. Машина эшигининг очилганини кўрган киши орқасига ўгирилиб, “Сизникими?” деб сўради. Бош ирғаб “ҳа” ишорасини қилдим. “Чиқиб олайлик”, дея ўт олиб турган “малибу”га ишора қилди. Яна бош ирғаб машинага ўтирганим заҳоти машинанинг олдинги ойнасида бир нечта ёриқ пайдо бўлганини кўрдим. Ёриқлар сигнализация тугмачасининг устидан бошланган эди. Тураргоҳда тош қаердан келиб тегиши мумкин? деб ҳайрон бўлдим. Машинани орқароққа олай-чи, кейин уни тепкилаб, дўппослаб ётган анови “малибу”чидан сўрарман, деган хаёлда орқароққа юрган эдим ҳамки, “малибу” жойидан учиб чиқиб кетиб қолди. Нима қилишни билмай ҳайрон бўлиб қолдим. Кейин ёрилган ойнани яматиш учун устага бордим. Уста ойнага қаради-да, “Бу ойнани алмаштираверинг, ака!” деди. Мен “Тураргоҳда турганда тош тегибди”, дедим. У ойнанинг ичкарисини ва ташқарисини қўллари билан силаб кўриб: “Бунга тош тегмаган, тош тегса ойна ёрилиб кетади-ю, аммо текис туради. Сизнинг ойнангизнинг бир тарафи пасайиб кетган. Демак, бу кучли зарб билан босилиб кетган (мушт еган экан-да, деб қўйдим ичимда). Ҳозир тепага кетиб қолмаслиги учун бир ямоқ қилиб бераман, лекин кўпга чидамайди, тезлаштириб ойнани алиштириб олинг”, деди.
Хулоса
Юқоридаги икки ҳодиса ғайридинлар ўртасида, ибодатхонадан узоқ жойларда, руҳонийлар, раввинлар ўртасида эмас, оддий инсонлар орасида содир бўлмоқда. Учинчи воқеа эса азалдан мусулмонлар ўлкаси бўлиб келган юртда, масжидда, намозхонлар ўртасида юз бераётир.
Биз, одатда, ўзимизнинг ҳолимизни ривожланган давлатлар, хусусан, Ғарб давлатлари билан қиёслаймиз. Аммо гувоҳи бўлганингиздек, ҳалолликда, кимсанинг ҳаққини ҳурмат қилиш борасида бизнинг намозхонларимиз уларнинг оддий одамлари билан ҳам беллаша олмайди.
Минг йилликлар тарихида инсонлар бошига қачонки, турли-туман кўргуликлар, шўришлар ёғилган бўлса, қайси жамият бир жойда депсиниб туриб қолса, уларнинг ҳаммаси динга амал қилмаслик, ҳалол-ҳаромни фарқламаслик, кишининг ҳаққидан қўрқмасликдан келиб чиққан.
Ҳақиқатан, динимизга амал қилганимизда ўша француз қилган ишни биз қилган, бизнинг қилган ибратли ишларимизни бошқа динга мансуб оммавий ахборот воситалари ҳайратга тушиб ёритган бўлмасмиди! Аммо, афсуски, бугун унинг буткул тескариси юз бераётир.
Бундан бир неча йил бурун АҚШга хизмат сафарига бориб келган бир ҳамкасбимиз айтган эди: “Улар Исломга биздан кўра ҳақлироққа ўхшайди: давлатига ҳурмат, ватанига садоқат, саҳархезлик, ҳалоллик, поклик, ростгўйлик, инсонни ҳурмат қилиш… масалаларида биздан анча илгарида. Бир хонадонда қолдик. Хонадон соҳиби: “Эрталаб қай пайт уйғотай?” деб сўраган эди. Мен: “Саккизда”, десам ҳуши бошидан учди – улар бешда туришар экан. Улар фақат намоз ўқишни билмас экан, холос. Агар намозни ўрганиб олса, биздан минг карра зўр мусулмон бўлади.
Ҳа, дарвоқе, уларга қўлда нарса сота олмайсиз, минг карра арзон айтсангиз ҳам олмайди. Чунки қўлда сотиладиган нарсани таклиф қилган одамга улар: “Солиғини қандай тўлайман?” деб савол беради”.
Биз эса солиқ тўламасликнинг йўлларини қидирамиз ва бунинг учун ҳар қандай қинғирликларга ҳам тайёр турамиз, жумладан, намозхонларимиз ҳам.
Нима учун Ислом ўлкаларида нотинчлик? Нима учун мусулмонлар хору забун? Нима учун мусулмонлар бошқа дин ўлкаларига бориб уларнинг энг оғир ва хатарли ишларини қилиб юрибди? Чунки мусулмонлар Қуръони каримда кўрсатилганидек, бир-бирига қўлдош бўлиш ўрнига бири иккинчисини алдаш, фириб бериш, кўзига чўп тиқиш каби ишлар билан машғул. Қўшниси бир қултум сувга зор бўлиб турган диндошларимиз сурув-сурув самолётларда сайр қилиб, дунёнинг энг қиммат меҳмонхоналарида кўнгилхушлик қилиб ётибди. Аллоҳ таоло Ўзининг ваъдасига мувофиқ, амрларига итоат этмаган қавмларни хор қилиб қўймоқда. Бунда бошқа ҳеч қандай сир-синоат йўқ.
Буни қаранг, одам намозга келаман деб бошқа ишларини йиғиштириб, таҳорат олади, иссиқ ҳавода машинасига миниб хийла йўл босиб келади, саждага борганда бошига иссиқлик сабабли қон қуйиладиган ҳолатда машаққат тортиб намоз ўқийди. Масжиддан чиққанидан сўнг эса доимий қинғирлигини қилиб кетаверади. Бу ибодатдан не маъни?!
Қуёшга сиғинадиган японларнинг гапига шубҳа билан қараш уларда инсоннинг шаънини таҳқирлаш билан баробар саналади. Чунки улар асло ёлғон гапирмайди. Ўша юртга бориб келган бир мусулмон дўстимиз эса, “Японларни алдаб кетиш жуда осон экан”, деб қайтиб келди.
Ай, биродар! Аллоҳ таолога сиғинамиз десаг-у, Унга садоқатимиз Қуёшга сиғинган одамчалик бўлмаса, бошимизга бало тошлари ёғилмаганига шукр қилиб бошимиз ҳар доим саждада туриши керак эмасми! Шу амалимиз билан бизга япон тараққиёти сари йўл бўлсин…
Давлатимиз раҳбари нима учун Ўзбекистонда ислом цивилизацияси маркази, Халқаро ислом академияси, Мир Араб олий мадрасаси, ҳадис, ақида, фиқҳ, калом, тасаввуф ва бошқа илмий марказларни ташкил этишга бош бўлдилар. Чунки кўп йиллик мустабид замон таъсирида ибодатимиз бошқа-ю, амалларимиз бошқача бўлиб қолган эдики, ҳамон ўша иккиликдан халос бўлиб ололганимиз йўқ. Ушбу илмий даргоҳлари бизга исломий руҳиятимизни қайтариб бермоғи даркор. Ана шундагина ҳақиқий мўмин-мусулмон бўлиб, намозимизни асраб одоб-ахлоқ, ҳалоллик, поклик, бировнинг ҳаққидан қўрқиш, биримиз иккинчимизга ёрдамчи бўлиш борасида барчадан илгарилаб оламиз ва барқарор тараққиёт йўлига тушиб ҳаммани ортда қолдириб кетамиз.
Дамин ЖУМАҚУЛ
