25 июнь куни дунёга машҳур Лондон Christie’s аукцион уйи Меҳмед Фотиҳ сифатида танилган усмонлилар Султони Меҳмед IIнинг асл портрети сотиш учун қўйилди. Портрет жуда кўп сабабларга кўра ноёбдир.
Исломосферанинг маълумотларига кўра, Усмонли империясининг энг нуфузли султони Меҳмед Фотиҳнинг портрети 1480 йилда италиялик рассом Жентиле Беллини томонидан қилинган.
Картина Меҳмед IIнинг ундан ташқари бошқа шахс бўлган ягона портретидир. Бу кимошди савдосидаги энг эътиборли ишлардан бири бўлади. Портрет 400,000 ва 600,000 фунт стерлинг атрофида туради (506 055 – 759 083 минг АҚШ доллари).
Christie’s нинг Исломий ва ҳинд санъати бўлими раҳбари Сара Пламблининг айтишича:
«Бу картина Константинополнинг фотиҳи Султон Меҳмеднинг учта портретидан биридир. Улар хусусий коллекционерларга тегишли ва шу кунгача сақланиб қолган. Бу жуда ноодатий портрет. Султоннинг ёнида яна бир арбобни кўрамиз. Ҳалигача бу одамнинг кимлигини ҳеч ким билмайди. Бу ҳақда бир неча тахминлар бор. Бир тахминга кўра, бу унинг учта ўғлидан бири, аммо улар орасидаги ёшнинг унчалик катта бўлмаган фарқи бу назарияга мос келмайди. Бошқа нуқтаи назарга кўра, бу киши соқоли олинган юзли ва терисининг оқ ранги туфайли Европа амалдорларидан бўлиши мумкин.
Бундан ташқари, Пламбли хоним иккинчи фигуранинг Султоннинг фигураси билан бир хил миқёсда тасвирланиши одатий амалиёт эмаслигини таъкидлади. «Агар бошқа фигура бўлса, у жуда муҳим шахс ёки Қирол оиласига мансуб шахс бўлиши керак», деди у.
Яна бир муҳим жиҳати шундаки, букартина Меҳмеднинг Фотиҳнинг сақланиб қолган учта портретидан биридир, бошқалари Лондон миллий галереясининг доимий коллексиясининг бир қисмидир.
21 ёшида Константинополни босиб олишдан ташқари, Меҳмед санъатга бўлган муҳаббати билан ҳам танилган. Унинг ўзи чизган ўхшаш портретлари бўлган. Бироқ, уларнинг қаерда жойлашгани маълум эмас.
Уйғониш даврига катта қизиқиш билан қараган Меҳмед II немис қироли Фредерик III дан унга яхши портрет чиза оладиган рассомини юборишни сўради. Натижада 1479 йилда италиялик рассом Жентиле Беллини (1429-1507) Истанбулга келди. Султон Беллинининг истеъдодига ишонч ҳосил қилиш учун ўз портретини чизишга рухсат беришдан олдин ундан саройда яшовчи одамларнинг портретларини чизишни сўради.
1480 йил 25 ноябрь санаси расмнинг пастки ўнг бурчагида лотин тилида ёзилган. 1481 йилгача Истанбулда қолган венециялик мусаввир Беллинининг энг муҳим асарларидан ҳисобланади.
Ўзбекистон мусулмонлари идораси матбуот хизмати
